OverNieuw

Duurzame inpassing

Bij milieuvriendelijk bouwen denken we gelijk aan regels en aan apparaten. En wellicht ook nog wel aan subsidies en isolatie. Hoe dikker hoe beter, wat die laatste twee betreft. Van regels willen we er juist zo weinig mogelijk. Terwijl al deze aspecten van belang zijn, al lijken ze weinig te maken te hebben met architectuur. Het zijn randvoorwaarden, geen basisprincipes. Ze zijn soms meer, soms minder geschikt voor de architekt om te benutten in zijn ontwerp. Vroeger, pakweg dertig jaar geleden, zagen ecologische gebouwen er heel anders uit dan niet-ecologische,  zeg gewone gebouwen. We zijn met z’n allen snel overtuigd geraakt van de noodzaak van verdere ecologische ontwikkeling. Tegenwoordig zie je het verschil nauwelijks meer. Als het goed is tenminste. Of het nu om CO-2 neutraal gaat, een ‘fris’ gebouw, we duiden alles aan met duurzaam. Dat behelst meer dan een fors pakket isolatie, een zonneboiler of warmte-terugwin technologie alleen. We moeten anders gaan denken over (ge)bouwen. En dat vergt niet langer een specifieke ontwerphouding. Maar welk effect hebben dan al die milieumaatregelen in het ontwerpproces? Gaat alles nu vanzelf? Nou dat niet bepaald. Veel nieuwe gebouwen waarin veel gedaan is om de duurzaamheid ervan te vergroten blinken niet uit door een uitgekiend of spraakmakend architectonisch ontwerp. Alsof overal aan gedacht is, behalve aan het ontwerp zelf. Het kind en badwater…… Dikwijls ligt de sleutel voor een duurzaam succes in handen van de gebruiker. In een woning, maar net zo goed in een school of een kantoorgebouw, hangt alles af van de dagelijkse praktijk of alle genomen maatregelen ook werkelijk effect sorteren. Dan blijkt een goed en aansprekend ontwerp een belangrijke drijfveer te zijn voor een bewust gebruik. Ze moeten dus samenkomen, die twee factoren. Bij nieuwbouw kan je alles van te voren goed doordenken. Maar hoe gaat het er aan toe wanneer je bouwt in een bestaande situatie? Wanneer je wilt voortborduren op een historisch gegroeide plek. Dat is dubbel duurzaam, want dat wat er is handhaaf je. Hoe bereik je dan toch alle milieuvriendelijke doelstellingen? In Middelburgse binnenstad is daarop een passend antwoord geformuleerd.

Aflevering gemist? Kijk hier alle afleveringen terug >>
Reageren? Geef hieronder uw mening!

Waterwonen

Wonen aan het water lijkt een voor de hand liggend thema in Zeeland. Een open deur zelfs. Niets blijkt echter minder waar. Er zijn maar een paar plekken te vinden, waar je kan wonen en op het water kijken. Meestal zijn ze al wat ouder. Eenvoudige bungalows die je treft aan de rand van het Veerse Meer uit de jaren zestig en zeventig zijn dikwijls gebouwd als vakantiehuis. Bij Terneuzen werden in diezelfde tijd een paar hoge flats gebouwd. En niet te vergeten aan de Vlissingse boulevard. Op die plekken zie je het water. Maar of er nou echt een relatie met dat water is, kan je je afvragen. Pas dertig jaar later worden gisse projectontwikkelaars wakker en ontwikkelen ze woonwijken aan een nieuwe gecreëerde plas, zoals in het Goese Meer. Onschuldig binnenwater: een grotere belediging van de echte Zeeuwse conditie is moeilijk voorstelbaar. Meer dan een slappe verkooptruc wordt het nergens. Makelaarswater, leuk voor in de folder, in de werkelijkheid stelt het niks voor. Om maar te zwijgen van het feit dat er in de woningen zelf niks is te merken van die ligging of connectie. Een huis dat ontworpen is vanuit het water en vanwege de balans op de grens van elementen, op het randje: vergeet het maar. Geen paalwoningen, geen drijvende woningen (op de traditionele woonboten en een onrendabel experiment na), kortom geen enkele amfibische ambitie. Veel te specifiek om geschikt te zijn voor verkoop en dus riskant.

Er is overal water en dat zijn we heus niet vergeten. Maar misschien zijn we er heimelijk nog altijd bang voor. Zomaar genieten van het regelmatige spel van hoog en laag, van warm en koud, vol laaghangende mist in de herfst tot een keiharde gladde spiegel in het vroege voorjaar, het lijkt de goden te verzoeken. Er hangt een doem over: wacht maar, het lijkt nu romantisch, straks wordt je er opnieuw door overvallen en vaagt het alles weg. We hebben de zee dan wel getemd met onze hypertechnische waterwerken, echt vertrouwen is nog altijd lastig. De vloek van Zeeland: hebben we eens iets uniek, durven we het niet te benutten.

Heeft u de uitzending gemist? Kijk hier alle afleveringen terug >>

Wilt u reageren op deze aflevering klik dan meteen onder deze tekst op ‘Een reactie plaatsen’.

Eigentijds arcadia

Op Walcheren verrezen in de 17^e en 18^e eeuw tientallen buitenplaatsen. Landhuizen van de stedelijke handelselite die vooral in de zomer de stinkende en luidruchtige stad achter zich wilden laten en in alle rust genieten van de paradijselijke stilte van het platteland. Maar wel in de luxe die ze gewend waren. Zo exporteerden ze hun stedelijke levenswijze en de daarbij behorende architectuur naar het platteland. Die buitenplaatsen met hun formele tuinen, prielen, waterpartijen, fonteinen en de gerieflijke doch statige huizen werden  het symbool van de welvaart van de gouden eeuw. Onbewust van het feit dat die hele buitencultuur inclusief de bouwkunst daar fremdkörper waren. Het paste er niet. Had niets met het platteland of met het boerenleven van doen. Dat beoogde men ook niet. Toch hebben we vandaag de dag het gevoel dat wat er over is van de buitenplaatsen onlosmakelijk met het eiland verbonden is. Dat gevoel komt vooral voort uit de grote veranderingen in de buitenplaatsen gedurende de 19^e eeuw. Alle tuinen krijgen een plan in de vorm van de Engelse landschapstuin, gaan daarmee veel meer op in het natuurlijke landschap van het eiland en ook de huizen wijzigen, zowel qua opzet als qua stijl. De romantiek doet zijn intrede en de bewoners van de buitenplaatsen verbinden zich met de dorpen door op te treden als mecenas, als beschermheer of vrouwe of als bestuurder, bijvoorbeeld door burgemeester of rentmeester te worden.

Ook vandaag zijn er nog rijke stedelingen die zich graag op het platteland vestigen. Hetzij permanent, hetzij tijdelijk voor een korte of lange vakantie. Het provinciaal bestuur heeft er zelfs een zogenaamde landgoederen regeling voor in het leven geroepen. Land dat niet meer in gebruik is voor een boerenbedrijf mag verkocht worden tbv een landgoed, dat wil zeggen een publiek toegankelijk, parkachtig terrein, waarop een of een klein aantal grote huizen worden gebouwd voor bewoning. Van deze regeling worden de eerste resultaten op dit moment zichtbaar. Soms in een heel traditionele vorm, met nostalgische architectuur uit baksteen en met beeldbepalende decoraties. Soms ook opnieuw als een afspiegeling van de strakke stedelijke architectuur van staal en glas. In scherp contrast of in grote harmonie met de lieflijke polders. Wie wonen daar? En waarom kiezen zij voor deze plek en deze typische architectuur. In de tweede aflevering van OverNieuw komen alle varianten aan bod. Niet alleen op Walcheren, maar ook op bijvoorbeeld Noord Beveland, dat zich aandient als een uitermate geschikte locatie voor de buitenplaatsen. Voelt men zich er verbonden met het platteland of is er nauwelijks sprake van enige overeenkomst? Kijk en oordeel zelf!

Heeft u de uitzending gemist? Kijk hier alle afleveringen terug >>

Wilt u reageren op deze aflevering klik dan meteen onder deze tekst op ‘Een reactie plaatsen’.