Tweede leven
Bij nieuwe religieuze gebouwen denken we op dit moment vaak aan moskeen. Die staan namelijk in de belangstelling. In de grote steden pieken de minaretten overal bovenuit. Middelburg heeft ook een nieuwe moskee. Nog niet helemaal af, maar het vordert. Opvallend genoeg is het hier een hedendaags ontwerp, geen conservatief, klassiek model. Een kleine glazen koepel bekroont de ronde, golvende vorm van het gebouw op bescheiden wijze. Voor de losstaande minaret is een slanke vorm gekozen. IJl en puntig wijzend naar de hemel benadrukt hij de overgang van stad en land. Samen met het plaatselijke Leger des Heils gebouw is de reli-boulevard de grens van de stad geworden. Symbool dat religie niet langer centraal staat in de huidige samenleving. Over welk geloof we het ook hebben, de meeste tempels trekken minder bezoekers dan vroeger. Dat er minder kerkgangers zijn dan vijftig jaar geleden zal voor niemand een verrassend gegeven zijn. Ontkerkelijking en de gevolgen daarvan zijn regelmatig in het nieuws. Dus weten we ook wel dat er kerkgebouwen leeg komen te staan en soms zelfs gesloopt worden. Dat laatste vooral als een kerkbestuur huiverig is voor een andere functie. Ontheiliging van kerken door een tweede leven wordt zeker in orthodoxere en katholieke kringen niet gewaardeerd. In Zeeland hebben we vooral te maken met kerkgebouwen die niet langer gebruikt worden door de vorderende fusie van Hervormden en Gereformeerden. Zij vormen nu samen de Protestantse Kerk in Nederland. En benutten vaak maar een klein deel van de oorspronkelijke kerken in een bepaalde plaats. Zeker in dorpen komen op die manier kerken vrij voor nieuwe invullingen. Bekend zijn enkele galeries op Walcheren of een restaurant, boekwinkel en kantoor elders. Zoals bijvoorbeeld in het Zuid Bevelandse Nieuwdorp, waar de gereformeerde kerk werd omgebouwd tot appartementen. Of zoals in het Zeeuws Vlaamse Axel, waar een van de gereformeerde kerk werd gekocht door kapper Burny’s. Alhoewel de nieuwe functie een totaal ander gebruik noodzakelijk maakt, is de kerkruimte als zodanig en ook enkele decoraties nog goed herkenbaar. Een make-over van het gebouw hoeft namelijk niet per definitie te leiden tot een totaal onherkenbaar gebouw. Het levert dikwijls een interessant mengsel van oud en nieuw, van religieuze traditie en seculier pragmatisme op. Maar ondanks deze invloedrijke hervormingen worden er wel degelijk nieuwe kerkgebouwen gemaakt. Voor gemeenschappen waar de groei nog in zit. Meestal van de strengere soort, waar de individualisering en modernisering van opvattingen succesvol buiten de deur gehouden wordt. Zo zijn er kortgeleden nieuwe kerken gemaakt in Waarde en de stad Tholen. Monumentaal van afmeting en sober van uitvoering. Gebaseerd op de daar gangbare idee dat een kerk niet meer dan een overdekte plaats van samenkomst. Een schuur die zich van verre laat zien in het vlakke polderland. Teken van hoop?
Aflevering gemist? Kijk hier alle afleveringen terug >>
